Rynek Pracy Specjalistów H1 2021. Rozpędzona rekrutacja

Pierwsze półrocze 2021 przyniosło wiele optymistycznych tendencji i danych dla rynku pracy w Polsce, szczególnie wyraźnie widocznych w porównaniu z wyjątkowo trudnym pierwszym półroczem 2020. Konsekwencje ekonomiczne wybuchu pandemii COVID-19, tzw. pierwszy lockdown i niepewność pracodawców w pierwszych miesiącach po pojawieniu się koronawirusa w Polsce sprawiły, że przed rokiem obserwować można było znaczące spadki liczby ofert rok do roku na całym polskim rynku rekrutacji online.

Tymczasem I półrocze 2021 roku przebiegało na Pracuj.pl pod kątem dalszego, konsekwentnego wzrostu aktywności rekrutacyjnej pracodawców obserwowanego w drugiej części 2020. Liczba ofert pracy opublikowanych na Pracuj.pl między styczniem i czerwcem 2021 wyniosła bowiem 440 608 ogłoszeń – co stanowiło wzrost o aż 45% w stosunku do II półrocza 2020. Konsekwentne wzrosty można było zaobserwować także w poszczególnych miesiącach bieżącego roku – okres między kwietniem i czerwcem 2021. 

Na aktywność pracodawców na portalu w minionych sześciu miesiącach miały wpływ zarówno czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Do czynników zewnętrznych należy zaliczyć przede wszystkim poprawę nastrojów na rynku pracy, lepsze perspektywy gospodarcze oraz osłabienie skali rozwoju pandemii COVID-19. Sytuacja ta zachęcała pracodawców do bardziej aktywnego poszukiwania nowych pracowników, a kandydatów – do rozważenia wyboru nowego, bardziej atrakcyjnego miejsca zatrudnienia. Czynnikiem wewnętrznym jest z kolei bardzo pozytywny powszechny odbiór nowej platformy marketingowej „W środowisku Pracuj.pl”, uruchomionej przez portal w I kwartale 2021, a także działania sprzedażowe Grupy Pracuj skierowane do różnych grup pracodawców.

Wydarzenia ostatnich kilkunastu miesięcy nie zmieniły przynajmniej jednej tendencji, stale obserwowanej od lat – czyli wiodącej roli rekrutacji specjalistów ds. handlu i sprzedaży. Do tej grupy kierowane było 29% wszystkich ogłoszeń zamieszczonych w I półroczu 2021. Nie oznacza to jednak, że nie nastąpiły przetasowania w czołówce najbardziej popularnych specjalizacji. Na drugim miejscu w tym zestawieniu po raz pierwszy w historii znaleźli się specjaliści IT – kierowana była do nich co piąta oferta na Pracuj.pl.

Na trzecim miejscu uplasowała się natomiast obsługa klienta, czyli wieloletni wicelider zestawienia (15% wszystkich ogłoszeń). Dużym zainteresowaniem cieszyli się także pracownicy fizyczni (11%), inżynierzy (10%) i specjaliści ds. finansów (9%).

Udział ofert pracy w handlu i sprzedaży na Pracuj.pl utrzymał się w I półroczu 2021 na wysokim poziomie, czemu sprzyjało przede wszystkim stopniowe zdejmowanie części obostrzeń związanych z pandemią, a także poszukiwanie handlowców i sprzedawców wspierających sprzedaż online. Rekrutacje w tym obszarze pozwalają na umiarkowany optymizm, dotyczący dostępności ofert pracy dla tej grupy także w nadchodzących miesiącach – przy zastrzeżeniu, że utrzyma się spokojny charakter obecnej fazy pandemii COVID-19.

Jak podkreślają analitycy i eksperci rynku HR, po szoku pierwszych miesięcy lockdownu w 2020 roku rekrutacje kierowane do specjalistów IT powróciły szybko na znane wcześniej, dynamiczne tory. Dowodzą tego dane Pracuj.pl i rola wicelidera zestawienia za I półrocze 2021, pełniona przez tę specjalizację. Główną zmianą, która zaszła w wyniku pandemii i obserwowaną także w ostatnich miesiącach była rosnąca rola rekrutacji kierowanych do specjalistów mid- i senior, a nieco mniejsza liczba ofert na stanowiska juniorskie w IT.

Opublikowany w maju 2021 raport Pracuj.pl „Cyfrowa ewolucja kariery” wykazał, że Polacy są świadomi dużej roli kompetencji cyfrowych na rynku pracy - ich rosnące znaczenie dostrzega 66% respondentów. Jednocześnie 2 na 3 pracowników oceniało pozytywnie posiadane zawodowe kompetencje cyfrowe – czyli zdolność do sprawnego wykorzystywania technologii, w tym urządzeń, internetu, programów – w codziennej pracy. Te postawy nie do końca zgadzają się z analizami Komisji Europejskiej, stawiającymi pod tym względem Polskę dopiero na 22. miejscu w rankingu państw Unii Europejskiej.

Tymczasem, jak wskazują dane Pracuj.pl, kształcenie kompetencji cyfrowych już dziś powinno stanowić priorytet. Aktywność pracodawców wskazuje bowiem na ich bardzo ważny udział w puli ofert. Analitycy Pracuj.pl przyjrzeli się pięciu specjalizacjom, w których różnorodne kompetencje cyfrowe mają rosnące znaczenie. Są to rozwój oprogramowania, administracja IT, marketing/reklama/grafika, internet/e-commerce oraz badania i rozwój. Łączny udział ogłoszeń kierowanych do specjalistów w tych obszarach na Pracuj.pl wyniósł w I półroczu 2021 aż 32%. Warto zaznaczyć, że wspomniane kategorie nie wyczerpują całego zakresu miejsc pracy wymagających kompetencji cyfrowych, ale obrazują zachodzące na rynku tendencje.  

Obawy o wpływ pandemii COVID-19 na miejsca pracy i kondycję firm dotyczyły w minionych miesiącach szczególnie branż, które najmocniej były narażone na konsekwencje zamrożenia gospodarki. Rzeczywiście, szczególnie w II kwartale minionego roku takie specjalizacje jak np. praca fizyczna, produkcja, budownictwo czy hotelarstwo, gastronomia i turystyka zostały doświadczone przez skutki rosnącej niepewności, a wiele rekrutacji było wstrzymywanych. Ponadto polityka oszczędności i niejasna sytuacja kadrowa dotykała szczególnie specjalistów ds. marketingu i ekspertów HR. Dane zebrane przez analityków Pracuj.pl wskazują jednocześnie jednak, że liczba rekrutacji we wszystkich wskazanych dziedzinach w I półroczu 2021 znacząco wzrosła.

Największe ożywienie wśród wskazanych specjalizacji dotyczyło ekspertów ds. HR. Kierowano do nich aż o 87% ofert więcej niż w II półroczu minionego roku, co stanowi dodatkowy dowód rosnących potrzeb firm w zakresie zarządzania kadrami i ich rekrutacji. Niewiele mniejsze wzrosty w stosunku do poprzedniego półrocza dotyczyły marketingu (70%), na co wpływ miał wzrost zapotrzebowania firm na działania z obszaru digital marketingu, dynamicznie rozwijające się w czasach pandemii.  Wzrost liczby ofert pracy dotyczył również turystyki, hotelarstwa i gastronomii (67%), a także budownictwa (59%). Niższa, ale wciąż wyraźnie dodatnia dynamika liczby rekrutacji obserwowana była w przypadku rekrutacji pracowników fizycznych i specjalistów produkcji.

Eksperci Pracuj.pl sprawdzili także, firmy z których branż najczęściej rekrutowały na Pracuj.pl w I półroczu 2021. Największa liczba ofert, podobnie jak ostatnich latach, pochodziła od pracodawców działających w branży bankowości i finansów. Co ciekawe, na drugą pozycję wśród najchętniej rekrutujących wskoczyły natomiast firmy pochodzące z branży nowych technologii, od których pochodziło 9,5% ofert. Na trzecim miejscu uplasowali się pracodawcy z branży handlu i sprzedaży detalicznej (B2C), a na kolejnych – zajmujący się produkcją FMCG oraz budownictwem i inżynierią.

W I półroczu 2021 co piąte ogłoszenie na Pracuj.pl pochodziło od firm z województwa mazowieckiego (20% ofert na portalu). Warto dostrzec, że choć pełni ono rolę zdecydowanego lidera, jego udział w całej puli ogłoszeń regularnie spada – w I półroczu 2020 było to 22%, a w I półroczu 2019 – 24%.

Podobnie, jak w minionych latach, kolejne pozycje zajmowały województwa znajdujące się w południowej Polsce: dolnośląskie (11%), śląskie (10%) i małopolskie (9%), a obok nich wielkopolskie (9%). Podobnie, ja we wcześniejszych zestawieniach, w okolicach środka stawki znalazły się województwa pomorskie (7%) i łódzkie (6%).

Od wybuchu pandemii COVID-19 Pracuj.pl opublikował trzy edycje badań poświęconych postawom pracowników i kandydatów w obliczu koronawirusa. Respondenci ostatniej, marcowej odsłony – przedstawionej w raporcie „Rok nowej normalności” – po raz kolejny podkreślili znaczenie pracy zdalnej i hybrydowej w obliczu zachodzących zmian. W obu tych modelach pracowało łącznie 47% respondentów portalu, z czego 9 na 10 chciałoby pracować przynajmniej częściowo zdalnie także po zniesieniu wszystkich obostrzeń. Co więcej, zdecydowana większość badanych pracowników i kandydatów była otwarta na udział w zdalnych rekrutacjach.

Warto zauważyć, że powyższe tendencje, odzwierciedlające się w wielu rynkowych badaniach i opracowaniach, znalazły swoje odbicie w aktywności pracodawców na Pracuj.pl. Pod koniec I półrocza 2021 już więcej, niż co dziesiąta oferta na portalu dotyczyła ofert pracy zdalnej. To wynik ponad dwukrotnie wyższy, niż odnotowany w tym samym okresie rok wcześniej i blisko trzykrotnie wyższy niż tuż przed startem pandemii koronawirusa w Polsce.

Co równie ciekawe, w tym samym okresie oferty z tagiem „rekrutacja zdalna” stanowiły co trzecie ogłoszenie dostępne na portalu. To wynik bardzo przybliżony do odnotowanego na koniec grudnia 2020. Dane te wspierają hipotezę, zgodnie z którą rekrutacje zdalne utrzymają mocną pozycję niezależnie od przebiegu sytuacji epidemiologicznej.

Podobnie, jak w raporcie „Rynek Pracy Specjalistów 2020”, analitycy Pracuj.pl przyjrzeli się ofertom, pod którymi kandydaci wykazywali się największym zaangażowaniem – czyli najczęściej wybierali pole „aplikuj” zamieszczone w ofertach. W czołowej dziesiątce pod tym względem w I półroczu 2021 roku znalazły się specjalizacje szczególnie dotknięte efektami pandemii koronawirusa i związanych z nią lockdownów, takie jak administracja biurowa, call center, obsługa klienta czy sprzedaż.

Wśród kategorii przyciągających najwięcej kandydatów znalazły się także łańcuch dostaw oraz transport i logistyka. To dwie specjalizacje, w przypadku których w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy można było obserwować zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje dla kandydatów związane z pandemią. Na przykład, na korzyść kandydatów w tych obszarach działał dynamiczny wzrost znaczenia branży e-commerce i transportu produktów kupowanych w sieci, a co za tym idzie – popytu na kurierów i kierowców. Natomiast mniej sprzyjającą tendencją były obostrzenia w transporcie międzynarodowym czy utrudnienia w pracy z siedzib firm, szczególnie odbijające się na logistykach, utrudniające tworzenie planów rekrutacyjnych i organizację pracy.

Topową dziesiątkę najbardziej aktywnych kandydatów uzupełniają specjalizacje związane z branżą kreatywną, np. marketing, media/sztuka/rozrywka, public relations, reklama i grafika – których sytuacja pod względem liczby dostępnych ofert w I półroczu 2021 wyraźnie poprawiła się choćby w stosunku do pierwszych miesięcy pandemii.

Wyniki raportu „Rynek Pracy Specjalistów H1 2021” pozwalają na ostrożny optymizm w ocenie perspektyw rekrutacji na najbliższe miesiące, a także wskazują na bardziej trwałą tendencję do wzrostu intensywności działań HR po trudnym okresie pierwszych miesięcy pandemii koronawirusa. Jednocześnie jednak wskazują na wiele ciekawych tendencji, które wpływały na strukturę ogłoszeń w I półroczu: pracę zdalną i hybrydową, kompetencje cyfrowe czy rekrutację zdalną. Wszystkie one prawdopodobnie będą znacząco wpływać na ewolucję modeli rekrutacji w najbliższych latach, a także przyczyniają się do utrzymania optymistycznej dynamiki rekrutacji od II półrocza 2020.

Pozytywne doświadczenia rekrutacji zdalnej i rosnąca biegłość w wykorzystaniu tej formy działań HR sprawiły, że w poszukiwaniu pracowników jeszcze częściej, niż przed pojawieniem się COVID-19 sięgano po wirtualne narzędzia kontaktu z kandydatami. „Fizyczne” spotkania rekrutacyjne ograniczano do minimum zwłaszcza w przypadku zawodów nie wymagających testów manualnych, w wielu wypadkach onboarding nowo zatrudnionych osób również odbywał się online.

Z kolei ogromny wzrost znaczenia pracy zdalnej i jej udane wdrożenia sprawiły, że coraz częściej dyskutuje się o modelu hybrydowym jako tym, który już w najbliższej przyszłości przyjmie wiodącą rolę w wielu branżach – także po opanowaniu pandemii. Praca zdalna będzie stanowić także jeden z ważnych kontekstów wpływających na jeszcze szybszy wzrost znaczenia kompetencji cyfrowych na rynku pracy – istotnych przy realizacji zadań spoza siedziby pracodawcy.